Blockchain maakt logistieke processen efficiënter

Logistieke processen kunnen dankzij slimme data sneller en goedkoper. In de interviewreeks – van Spark! – Living Labs delen Hjalmar van der Schaaf van CargoLedger en Staszek Chlapowski van zuivelhandelaar Hoogwegt hun ervaringen in data gedreven logistiek. ‘Het kan beter sneller en duurzamer, voor grote én kleine partijen in de logistieke keten.’

Meer dan 130.000 containers met voedselingrediënten levert Hoogwegt jaarlijks aan afnemers wereldwijd. Met het verschepen is een hoop tijd gemoeid. ‘Natuurlijk het vervoer zelf,’ zegt Staszek Chlapowski director of operations van Hoogwegt. ‘maar ook de procedures waar de producten doorheen moeten.’ Producten staan een substantieel deel van de reis stil voor formaliteiten zoals inklaren en uitklaren. ‘Kun je daar besparingen realiseren dan heeft dat een positief effect op de benutting van je werkkapitaal,’ zegt Chlapowski. Niet voor niets volgt Hoogwegt de innovaties rond blockchain die zich richten op het verbeteren van logistieke processen nauwgezet. Chlapowski. ‘Ons doel is tweeledig; we willen leren over blockchain en de praktische toepassing ervan. Daarnaast zien we mogelijkheden om onze waarde in de keten te vergroten.’

Blockchain
Hoogwegt neemt deel aan diverse pilots rond blockchain, internet of things (IoT) en artificial intelligence (AI). Bijvoorbeeld de pilot van ABN AMRO, Samsung en havenbedrijf Rotterdam op het Deliver-platform waarin alle data van betalingen, administratie en het fysieke vervoer van containers op een gedeelde database (de blockchain) wordt beheerd. Aantrekkelijk voor het verladen, weet Chlapowski. ‘In het transportproces wordt nu nog veel informatie van het ene document in het andere overgenomen.’ Kleine fouten hebben daardoor grote gevolgen. De voordelen van blockchain zijn divers; alle data die nodig is voor het containervervoer staan in een soort database cloud. Veilig en transparant; kwijtraken van de data is – net als wijzigen van de informatie – niet mogelijk. Wel kunnen de partners in de keten nieuwe data toevoegen. Zo ontstaat een digitaal dossier dat de gebruikelijke stapels papier vervangt en waardevol inzicht geeft in het logistieke proces.

Digitale vrachtbrief
Ook Hjalmar van der Schaaf, oprichter en eigenaar van Cargoledger is enthousiast over de technologische mogelijkheden van blockchain. Dat enthousiasme startte toen hij een aantal jaar geleden in opdracht van Luchthaven Schiphol de vervoersstromen uit het ‘achterland’ naar de luchthaven in kaart bracht. De efficiencyverbeteringen die dat opleverde inspireerde hem tot het ontwikkelen van een digitale vrachtbrief (e-CMR) samen met twee compagnons. Een blockchain met data in de cloud waarin onder andere via QR-codes informatie aan wordt toegevoegd en gedeeld. Zo’n digitale vrachtbrief ondervangt diverse logistieke ergernissen, zoals ontbrekende documenten en onduidelijkheid over de locatie van de vracht. ‘Onze klanten gebruiken artificiële intelligentie om kentekens van vrachtwagens of de identificatienummers van containers te scannen en in de blockchain op te nemen.’

Strategische voordelen
De voordelen gaan verder dan tijd- en kostenbesparing alleen, benadrukt Van der Schaaf. Hij ziet bij klanten grote strategische voordelen. Zo neemt de transparantie en het onderlinge vertrouwen toe, dat versnelt processen. ‘Naast de vrachtinformatie wordt immers ook de digitale identiteit van partners in de keten gedeeld. Je weet met wie je zaken doet.’ Ook de eindgebruiker profiteert van de transparantie, dankzij blockchain is de weg van een product van productie tot verkoop te herleiden. Van der Schaaf ziet ook mogelijkheden voor efficiënter betalingsverkeer binnen de blockchain, al accepteert nog maar een beperkt aantal klanten die digitale munten als betaalmiddel. ‘We zijn er in ieder geval klaar voor: CargoLedger gebruikt het Ethereum-platform waarop met verschillende digitale valuta kan worden betaald.’

Betere keuzes
De beschikbaarheid van betrouwbare en accurate informatie maakt betere keuzes mogelijk in supply chains. Bijvoorbeeld op basis van de door sensoren verzamelde data. Van der Schaaf: ‘Dat stelt je in staat om de luchtvochtigheid en de temperatuur en de concentratie ethyleen in een container gedurende het hele transport te monitoren.’ Ook kunnen licht- en geluidsensoren meten of een container open is geweest. Een accelerometer kan schokken detecteren voor goederen die niet mogen bewegen of beperkt mogen bewegen tijdens het vervoer. Ook Chlapowski verwacht daar voordelen. ‘In een aantal van onze containers sturen wij al temperatuurmeters mee, het is vrij eenvoudig om ook andere sensoren toe te voegen.’ Diverse experimenten zijn gestart. ‘We weten nog niet altijd hoe we die data gaan inzetten, maar dat is geen probleem. We moeten onszelf nu geen drempels gaan opleggen, maar kijken naar de mogelijkheden.’

Ecologische footprint
Van der Schaaf en Chlapowski zien ook mogelijkheden om de processen te verduurzamen met behulp van blockchain. Van der Schaaf: ‘Klanten zien snel welke materialen op welk moment in de keten worden gebruikt. Met die informatie kun je bedenken hoe en op welk moment je materialen kunt hergebruiken.’ Chlapowski ziet daarin kansen om waarde toe te voegen voor klanten. ‘Bijvoorbeeld door de informatie uit de blockchain op te nemen in de ecologische footprint van een verscheping’. Die informatie komt bij ons samen. Je kunt een klant vervolgens helpen te kiezen tussen verschillende oplossingen’

Vergroten waarde door netwerk
Hoogwegt gebruikt de inzichten uit de blockchain niet alleen om klanten te helpen bij duurzame keuzes. Chlapowski: ‘We kijken altijd naar mogelijkheden om onze waarde in de keten te vergroten. Ons bedrijfsmodel bestaat uit veel meer dan alleen het verkopen en vervoeren van voedselingrediënten. Veel waarde zit in ons netwerk van vervoerders en afnemers. Onze rol in dit netwerk is het leggen van de beste verbindingen tussen partijen. Door verschillende delen van de keten aan elkaar te koppelen of te anticiperen op toekomstige verbindingen. Data uit de blockchain helpt hierbij.’

Op papier en digitaal
Hoe meer logistieke partijen meedoen in de keten, hoe waardevoller de verzamelde informatie in de blockchain. Omvang speelt daarbij geen rol. Grote en kleine partijen kunnen aanhaken, zegt Van der Schaaf: ‘Het aanmaken van een digitale identiteit is meestal voldoende. Data uit uiteenlopende data warehouse management systemen of transport management systemen kan worden gedeeld met andere partijen in de blockchain.’ Slimme softwareconnecties zorgen dat ook bedrijven zonder IT-afdeling simpel kunnen meedoen. Van der Schaaf: ‘Waar nodig kiezen we samen met de klant voor een hybride model waarbij een chauffeur bij de start zowel de papieren documenten gebruikt als een mobiel apparaat. De chauffeur tekent op papier af, de gedigitaliseerde handtekening wordt in de blockchain opgenomen. Je kunt de eindgebruiker zo alle mogelijkheden bieden, en tegelijk de voordelen van digitale mogelijkheden laten zien.’

Enthousiasmeren
De kracht van de blockchain zit hem in de combinatie van technologische ontwikkelingen zoals distributed computing en IoT. Toch kan de focus op tech alleen een belemmering zijn voor het succes ziet Van der Schaaf: ‘Zoals wel vaker bij innovatie, is niet iedereen direct enthousiast als je het alleen over de technologie hebt. In plaats daarvan kun je het beter hebben over de business case en de investering die nodig is om het probleem op te lossen.’ Ook al omdat voor veel bedrijven blockchain een strategische beslissing is, als onderdeel van de supply chain.’ Chlapowski heeft vergelijkbare ervaring binnen en buiten de eigen organisatie. ‘Technologische oplossingen als blockchain werken alleen meerdere partijen er in geloven. Iedereen kijkt naar elkaar; alles draait om het proof of concept.’ Hij ziet goede resultaten door het verkennen van de mogelijkheden binnen de organisatie. ‘Blijf niet te lang hangen in het conceptuele: ga het proberen.’

* Spark! – Living Lab is een onderzoeksproject dat deel uitmaakt van het onderzoeksprogramma Duurzame Living Labs dat (mede) gefinancierd is door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), Ministerie Infrastructuur & Waterstaat, Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek (SIA) en de topsector Logistiek. Door het delen en verbinden van kennis over de mogelijkheden wil Spark! bedrijven in Nederland kennis laten maken met blockchain en data gestuurde logistiek.