Hommels en medicijnen slimmer vervoerd met data gestuurde logistiek

Logistieke processen kunnen dankzij slimme data sneller, goedkoper en meer gecontroleerd. En nog duurzamer ook. In de interviewreeks van Spark! – Living Labs* deelt Frank Hermans van data logistics dienstverlener InnoTractor de ervaringen in data gedreven logistiek. ‘We gaan alleen door als we de business case kunnen maken, die moet duidelijk zijn.’

InnoTractor helpt bedrijven hun logistieke processen te optimaliseren door datagestuurde logistiek met behulp van blockchain, IoT en artificial intelligence. Dat maakt slim monitoren en begeleiden van bijvoorbeeld waardevolle goederen mogelijk.

In deze serie vragen deelnemers altijd eerst naar een geslaagde praktijktoepassing van datagestuurde logistiek.
‘Voor het Italiaanse postbedrijf Poste Italiane maken we in een co-creation project de vervoersketen transparant. Gevoelige en kostbare zendingen, zoals wapens, waardedocumenten en microscopen kunnen dankzij blockchain en IoT real time worden gevolgd. Over twee maanden gaat een vergelijkbaar project live voor de uitgifte van e-cargobikes voor een deelfietsensysteem in Nederland, Italië en Zwitserland. Voor hen maken we de distributie van de pakketten transparant.’

InnoTractor speelt in op de behoefte aan meer transparantie in de logistieke keten. Welke trends zien jullie daarin?
‘Onze klanten willen meer inzicht in wat er gebeurt in het logistieke traject. Dat geldt bijvoorbeeld voor Poste Italiane dat het transport van kunst en wapens wil volgen. Maar we hebben ook klanten in de horticultuur; levende hommeltjes en mijten die wereldwijd worden vervoerd (Voor de bestuiving van gewassen en het op natuurlijke wijze bestrijden van ongedierte, red.). En voedselproducenten die gekoeld fruitsap door heel Europa vervoeren. Voor deze klanten maken we de beschikbare data actionable, bruikbaar. Zo is niet alleen duidelijk waar de zending is, maar zijn ook de gegevens over temperatuur en verplaatsingen real time beschikbaar. Dankzij een combinatie blockchain, IoT, data analytics en 4G-verbinding. Groot voordeel: de klant kan direct ingrijpen als er iets mis dreigt te gaan. De estimated time of arrival (ETA) - de verwachtte aankomsttijd van een zending - wordt zo de ETQA, de estimated time én quality of arrival.’

Waar zien jullie de praktijkvoorbeelden van dit real time inzicht?
‘Kansen liggen bijvoorbeeld in de logistieke ketens van farma- en voedselproducten. Daar gaan miljarden euro’s verloren omdat de producten niet op de juiste manier zijn vervoerd. Denk aan bloedmonsters die na bloedafname onder strikte temperatuurvoorschriften binnen drie uur in het laboratorium moeten zijn. Gaat het mis dan wordt dat nu pas bij aankomst in het lab geconstateerd. De patiënt moet dan opnieuw bloed laten prikken. We kijken nu samen met een producent van de koffers waarin de bloedmonsters worden vervoerd naar de mogelijkheden. Dankzij de data uit de koffer is snel ingrijpen mogelijk.’

Hoe maak je een business case voor dergelijke toepassingen?
‘Groot voordeel is dat de kosten van de technologie zijn gedaald, waardoor oplossingen met cloud computing en blockchain vele malen kostenefficiënter zijn dan enkele jaren geleden. De kosten en opbrengsten moeten in verhouding zijn. Voor het monitoren van een transport van een lading USB-kabeltjes is geen business case te maken. Bij grote logistieke ketens en complexe transporten met meerdere partijen of waardevolle goederen is de inzet van supply chain logistiek echter wel snel interessant. Zeker als de logistiek veel menselijk interactie met zich meebrengt: dat vergroot de kans op fouten.’

Hoe zijn jullie ervaringen met de verdeling van de kosten en baten over de verschillende partijen in de supply chain?
‘De partij die het risico op zich neemt voor het end-to-end transport is de partij die het meeste baat heeft bij het inzichtelijk maken van verantwoordelijkheden en het verlagen van kosten. Vaak zijn dit expediteurs. De feitelijke eigenaar van de goederen en de ontvangende partij van goederen zien de kosten dalen door minder verlies in de vervoersketen. Maar de voordelen gaan verder dan de kostenbesparing alleen. Het is ook belangrijk om op tijd te weten dat er iets fout dreigt te gaan. Of fout is gegaan. Zo kan er sneller worden ingegrepen, bijvoorbeeld door direct een nieuwe zending te sturen.
Door toepassing van IoT technologie en ons blockchain service-platform DiLLaS laten we zien welke partij aansprakelijk is voor verlies of schade waardoor kosten kunnen verschuiven naar de partij die aansprakelijk is. Voorheen was het niet altijd duidelijk wie aansprakelijk was voor de schade.’

Jullie klanten maken vaak deel uit van de logistieke keten. We zien in de praktijk dat een investering in datagestuurde logistiek voordelen heeft voor diverse partijen in de keten. Is dat ook jullie ervaring?
‘Door het delen van actuele data kun je vaak op verschillende plaatsen in de keten de kosten verlagen of waarde toevoegen. Ook hier gaat het om kritische afwegingen. Het delen van alleen de GPS-positie van een vrachtwagen met een verlader voegt weinig toe. Als je dankzij de data de klant nauwkeurig kan laten weten wanneer de lading wordt geleverd dan heeft dat toevoegde waarde.’

Bij het samenwerken tussen ketenpartners speelt betrouwbaarheid van de data een grote rol. Hoe kan blockchain daarbij helpen?
‘Je moet de data kunnen vertrouwen en je moet je partners kunnen vertrouwen. Blockchain (een decentrale, niet wijzigbare database, red.) speelt daarin een belangrijke rol. Bij de wapentransporten van Poste Italiane is bijvoorbeeld in de blockchain zowel de identificatie als de authenticatie van de goederen vastgelegd. Er wordt bijvoorbeeld een uniek ID nummer van het product opgenomen, maar ook alle momenten waarop in de keten wordt gecontroleerd of die ID overeen komt met de echtheidskenmerken. We zien daar ook mogelijkheden voor logistieke processen met veel onderaannemers. In de blockchain wordt precies vastgelegd wanneer de transporteur het pakket overdraagt aan het distributiecentrum. En geregistreerd of de kwaliteit van de zending op dat moment is waar hij aan moet voldoen. Dat is voor bijvoorbeeld verzekeraars van belang, maar zorgt ook voor besparingen bij producenten. In de farmasector wordt bijvoorbeeld veel tijd besteed aan de analyse achteraf van fouten in het transport. De blockchain vereenvoudigt dat, iedereen kan in de data zien waar het fout ging en met die data kan niet gefraudeerd worden.’

De voordelen zijn duidelijk, toch hebben bijvoorbeeld innovatiemanagers soms moeite de organisatie mee te krijgen. Hoe ondersteunen jullie hen daarbij?
‘Supply chain optimalisatie gaat meer over veranderingsmanagement dan om technologie. Ik adviseer altijd: probeer niet gelijk naar de eerste verdieping te springen, maar ga stap voor stap. Binnen de organisatie is vaak de eerste reactie dat alles prima loopt. Als je doorvraagt hoor je waar de problemen zitten; informatie die niet beschikbaar is, of terugkerende fouten bij een leverancier. Door er over te praten wakker je de creativiteit aan bij mensen. Dan blijkt bijvoorbeeld dat het douaneproces nog veel meer geïntegreerd en gedigitaliseerd kan worden. Pas dan praten we over technologie en kijken we of er een business case te maken is.’

Bij het optimaliseren van de logistieke processen speelt ook duurzaamheid een belangrijke rol. Waar zien jullie mogelijkheden?
‘Datagestuurde logistiek biedt verschillende mogelijkheden om processen te verduurzamen. Neem een nieuw project waarin we de aanvoer van bouwmaterialen op het bouwterrein koppelen aan de afvoer van bouwafval. Dankzij de data kun je ook het energiegebruik in de keten optimaliseren. Als je weet dat een vrachtschip uren te vroeg aankomt in de haven kun je het schip langzamer laten varen en zo besparen op brandstof. Bedenk wel dat het bij duurzame keuzes om de details gaat: verlies tijdens het transport kun je verminderen door sensoren mee te sturen met elke zending, maar gaan die sensoren inclusief de batterijen bij aankomst dan direct de prullenbak in? We onderzoeken nu de mogelijkheden van hergebruik van sensoren, bijvoorbeeld door ze in herbruikbaar verpakkingsmateriaal te verwerken. De sensor wordt verpakt in een retourenvelop, of op de sensor zelf is het retouradres geprint zodat de kans dat deze wordt teruggestuurd groter is.’

Waar liggen de uitdagingen in het toepassen van datagestuurde logistiek. Nog tips voor bedrijven die dit overwegen?
‘Onderschat het proces niet. Het vergt veel inspanning om van idee tot een werkbare toepassing te komen. En denk aan de schaalbaarheid. Een demo met tien sensoren in een zending is al snel een succes. Hoe werkt het echter bij honderdduizend zendingen, op welke manier ga je dat managen en onderhouden? Die vragen bespreken we met klanten. Dat levert vaak nieuwe inzichten op. En het blijkt dat supply chain optimalisatie deel uitmaakt van ontwikkeling en veranderprocessen in de organisatie.’

* Spark! – Living Lab is een onderzoeksproject dat deel uitmaakt van het onderzoeksprogramma Duurzame Living Labs dat (mede) gefinancierd is door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), Ministerie Infrastructuur & Waterstaat, Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek (SIA) en de topsector Logistiek. Door het delen en verbinden van kennis over de mogelijkheden wil Spark! bedrijven in Nederland kennis laten maken met blockchain en data gestuurde logistiek.

***